Przejdziemy teraz do omówienia dwóch pierwszych pozycji aktywów trwałych. Są to wartości niematerialne i prawne oraz rzeczowe aktywa trwałe. Wartości niematerialne jak sama nazwa wskazuje są to bądź prawa, bądź wartości o charakterze niematerialnym, czyli nie mające postaci rzeczowej i tym właśnie wartości niematerialne i prawne różnią się od środków trwałych. Zgodnie z ustawą o rachunkowości są to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie użyteczności ekonomicznej dłuższym niż rok przeznaczone do użytkowania na potrzeby jednostki. Widzimy tutaj, że wartości niematerialne i prawne to tak jak powiedziałam prawa majątkowe; okres użyteczności dłuższy niż jeden rok, czyli tak jak wszystkie aktywa trwałe. Podlegają one amortyzacji, ale o amortyzacji powiemy sobie w następnych wykładach i wycenia się je według cen nabycia, bądź kosztów wytworzenia. Do wartości niematerialnych i prawnych zaliczamy tak jak wspomnieliśmy prawa majątkowe; mogą to być autorskie prawa majątkowe, np. prawo do napisanej przez nas książki, prawo pokrewne, licencje, np. licencja na obrót paliwami, koncesje na alkohol, na sprzedaż alkoholu; prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, tzw. know how, czyli z angielskiego: wiedzieć jak. Są to specyficzne umowy, które mają na celu przekazania bardzo specjalistycznej wiedzy technicznej z reguły, które mają charakter poufny, mogą dotyczyć np. nieopatentowanych wynalazków, niezarejestrowanych wzorów użytkowych. Oprócz tego w wartościach niematerialnych i prawnych ujmujemy również koszty prac rozwojowych; są to koszty badań lub w inny sposób pozyskanej wiedzy, której wynik może zostać wykorzystany do produkcji nowych lub ulepszonych produktów i technologii, np. badania dotyczące nowego leku. Wszystkie koszty tych badań i uzyskiwanej wiedzy możemy zaliczyć do kosztów prac rozwojowych, pod warunkiem, że zostaną one w przyszłości pokryte przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii, która była przedmiotem tych badań.  Ostatnia pozycja wartości niematerialnych i prawnych to nabyta wartość firmy. Ta pozycja pojawia się w przypadku kiedy jedna jednostka gospodarcza zakupiła drugą jednostkę gospodarczą i jest różnica  pomiędzy ceną nabycia tej wartości, a wartością godziwą przejętych aktywów netto. Na ten moment być może brzmi to zbyt skomplikowanie; warto sobie tylko zapamiętać, że może to być nabyta wartość firmy. O wartości godziwej porozmawiamy sobie w następnych wykładach. Oprócz wartości niematerialnych i prawnych w aktywach trwałych mamy rzeczowy majątek trwały. On dla odmiany ma charakter rzeczowy, czyli namacalny; zaliczamy do niego środki trwałe. Definicja ustawy o rachunkowości mówi, że są to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok; nic nowego, wiemy, że wszystkie aktywa trwałe mają okres użyteczności powyżej jednego roku, które są kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki, czyli są gotowe do używania. Nie zalicza się do środków trwałych aktywów w formie inwestycji. O inwestycjach powiemy sobie za chwilkę; chodzi tutaj o różnice jeśli środek trwały jest przeznaczony do zbycia np. jest inwestycją. Jeżeli jest przeznaczony do użytku, wtedy jest środkiem trwałym. Oprócz środków trwałych mamy środki trwałe w budowie, czyli tutaj jest rozróżnienie o tą kompletność i zdatność do użytku. Do środków trwałych w budowie zaliczamy aktywa trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia, czyli jeżeli kupiliśmy zepsuty samochód, który planujemy dopiero naprawić i wymaga on szereg różnych napraw to wtedy będzie on środkiem trwałym w budowie. Gdyby był od razu zdatny do użytku i moglibyśmy rozwozić tym samochodem nasz towar AGD wtedy byłby po prostu środkiem trwałym. Do środków trwałych w szczególności zaliczamy, czyli wiemy, że są to środki trwałe i środki trwałe w budowie, ale same środki trwałe, czyli te, które możemy wykorzystać, które są kompletne i gotowe do użycia zaliczamy: nieruchomości, grunty. Tu warto wspomnieć o prawie wieczystego użytkowania gruntu i o spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego i do lokalu użytkowego. Zgodnie z przepisami podatkowymi te prawa zaliczane są do wartości niematerialnych i prawnych, ale ustawa o rachunkowości zalicza je do środków trwałych i o tym trzeba pamiętać. Oprócz tego do środków trwałych zaliczamy samochody, maszyny, urządzenia, środki transporty, ulepszenia w obcych środkach trwałych, a także co zaskakujące inwentarz żywy. Środki trwałe mogą być nabyte bądź wytworzone, czyli możemy wytworzyć sobie środek trwały. Będzie on początkowo środkiem trwałym w budowie, a potem środkiem trwałym. Aby lepiej zapamiętać pewne różnice i klasyfikacje środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych proponuję przejść do przykładu. Tutaj pytanie dotyczy do jakich składników bilansu zaliczymy poniższe składniki majątku: spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, licencja na użytkowanie programu komputerowego, samochód dostawczy w firmie przewozowej, patent, koncesje na sprzedaż alkoholu, budynek w którym znajduje się siedziba firmy, czyli przeznaczony do użytkowania i prawo autorskie do opublikowanych książek.  Zapraszam do rozwiązania.

Pytania:

Aby zadać pytanie lub skomentować wykład zaloguj się