Masz genialny pomysł na biznes, ale nie jesteś pewien, czy znajdziesz wystarczającą liczbę odbiorców? Nie chcesz od razu rzucać etatu i stawiać wszystkiego na jedną kartę? Wolisz wszystko zrobić stopniowo i powoli wdrażać się w nowe obowiązki?

Od jakiegoś czasu masz taką możliwość i możesz pracować na etacie i jednocześnie spróbować prowadzić własny biznes w ramach tak zwanej działalności nierejestrowej.

Jakie musisz w tym celu spełnić warunki i z czym to się wiąże? Zapraszam Cię do lektury artykułu poniżej, który przygotowała dla nas Anna Małecka, wieloletni praktyk rachunkowości.

---

Działalność gospodarcza czy działalność nierejestrowa?

Działalność gospodarcza to działalność prowadzona w sposób ciągły, zorganizowany, mająca charakter zarobkowy i wykonywana we własnym imieniu. Jednak nie zawsze działalność, która będzie spełniała wszystkie te 4 warunki, będzie działalnością gospodarczą. 

Działalność prowadzona na niewielką skalę, która nie będzie spełniać ustawowych warunków, nie będzie traktowana prawnie i podatkowo jak działalność gospodarcza, a będzie tzw. działalnością nierejestrową. 

Czym one się różnią? Przede wszystkim, jak sama nazwa wskazuje, działalności nierejestrowej nie musimy rejestrować, ani nie musimy zgłaszać faktu wykonywania takiej działalności w Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej. Działalność taka nie podlega też rejestracji w ZUS. Czy każdy może prowadzić działalność nierejestrową?

Kto i kiedy może prowadzić działalność nierejestrową?

Działalność nierejestrowa jest sporym ułatwieniem dla osób, które chcą spróbować własnego biznesu, jednak nie każdy może wykonywać działalność w taki sposób. 

Pierwszym warunkiem, jaki należy spełnić, jest niewykonywanie działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy. Co ważne możesz posiadać taką działalność, ale musi być ona zawieszona w tym czasie. I jeszcze taka ciekawostka – jeżeli wykonywałeś działalność gospodarczą poza granicami Polski w okresie tych 60 miesięcy, to nadal możesz prowadzić działalność nierejestrową w Polsce.

Drugim warunkiem, jaki należy spełnić, jest kryterium przychodowe – od 01.07.2023 roku przychody z działalności nierejestrowej miesięcznie nie mogą być wyższe niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Minimalne wynagrodzenie w okresie od lipca do grudnia 2023 roku to 3600 zł brutto, a więc przychody w tym okresie nie mogą być wyższe niż 2700 zł miesięcznie. 

Pamiętaj, że kwota minimalnego wynagrodzenia ze względu na inflację przekraczającą 5% zmienia się dwa razy do roku – od stycznia 2024 limit przychodów dla działalności nierejestrowej znów pójdzie do góry i będzie wynosił 3181,50 zł a od lipca 2024 roku jeszcze więcej, bo 3225 zł miesięcznie.

Ostatni warunek dotyczy już samego rodzaju działalności gospodarczej, którą zamierzasz wykonywać. W ramach działalności nierejestrowej nie możesz bowiem prowadzić działalności, która wymaga wydania pozwolenia bądź koncesji albo została zdefiniowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy Prawo Przedsiębiorców. 

Jakie to mogą być działalności? Przede wszystkim działalności nierejestrowej nie poprowadzą podmioty zajmujące się:

• sprzedażą alkoholu, 
• usługami turystycznymi, 
• ochroną osób lub mienia, 
• zbieraniem odpadów,
• prowadzeniem agencji ubezpieczeniowych (zgodnie z ustawą o dystrybucji ubezpieczeń),
• prowadzeniem ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości (biura rachunkowe).

Działalność nierejestrowa a ZUS

Co do zasady osoba prowadząca działalność nierejestrową nie opłaca z tego tytułu składek ZUS. Jest to jedno z uproszczeń działalności nierejestrowej, ale czy tak jest zawsze? No właśnie nie – jest jeden wyjątek od tej zasady, o którym nie zawsze się pamięta. 

Osoby wykonujące umowę o świadczenie usług w ramach działalności nierejestrowej są traktowane przez ZUS jak zleceniobiorcy. Wiąże się to z tym, że oni nie zapłacą składek, ale ich kontrahent przejmuje na siebie obowiązki płatnika. Oznacza to, że jest zobowiązany do zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS i odprowadzenie składek od takiego wynagrodzenia. Trzeba więc uważać, jeżeli w ramach działalności nierejestrowej świadczy się usługi.

Dodatkowo warto pamiętać, że zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS nie zawsze jest plusem. Nie opłacając składek ZUS, nie masz prawa do korzystania ze świadczeń, jakie te składki gwarantują, a okres prowadzenia działalności nierejestrowej nie zostanie uwzględniony przy ustalaniu np. prawa do emerytury bądź renty.

Formalności

Osoby prowadzące działalność nierejestrową mają również obowiązki. Przede wszystkim są zobowiązane do:

• prowadzenia ewidencji sprzedaży (UWAGA – nie ma wzoru, co taka ewidencja powinna zawierać), 
• rozliczania przychodów (po odjęciu kosztów) w zeznaniu rocznym,
• przestrzegania praw konsumentów,
• wystawiania faktur bądź rachunków dokumentujących sprzedaż na żądanie kupującego.

Z punktu widzenia klienta nie ma znaczenia, czy prowadzisz standardową działalność gospodarczą, czy działalność nierejestrową – sprzedajesz towary bądź usługi, tak więc musisz przestrzegać praw konsumentów. Dla konsumentów jesteś przedsiębiorcą, więc masz obowiązki związane ze zwrotami, reklamacjami czy też prawem klienta do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni w przypadku sprzedaży na odległość.

Działalność nierejestrowa a podatki – PIT i VAT

Najpierw przedstawię zasady opodatkowania PIT, potem VAT, ponieważ jak się okazuje, podatnik prowadzący działalność nierejestrową może być także podatnikiem VAT. 

Działalność nierejestrowa jest oczywiście opodatkowana podatkiem dochodowym. W przypadku działalności nierejestrowej nie masz możliwości wyboru formy opodatkowania – podatek odprowadzisz w zeznaniu rocznym, na zasadach ogólnych. 

Pamiętaj jednak, że opodatkowany jest dochód, a więc oprócz przychodów z działalności nierejestrowej możesz wykazać również koszty związane z prowadzeniem tej działalności.  Nie masz obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku. 

UWAGA – przychody, które wykażesz w zeznaniu rocznym, mogą się różnić, od tych ujętych w ewidencji sprzedaży. W ewidencji sprzedaży ewidencjonujesz bowiem całość swoich przychodów, niezależnie od tego, czy są zapłacone, czy nie, a w zeznaniu rocznym PIT-36 wykazujesz tylko otrzymane kwoty. 

A jak to wygląda, jeżeli chodzi o podatek VAT? Najczęściej osoby prowadzące działalność nierejestrową będą korzystały ze zwolnienia w podatku, ze względu na obroty nieprzekraczające kwoty 200 tysięcy zł rocznie. Jednak nie zawsze – są działalności, przy wykonywaniu których nie możemy skorzystać ze zwolnienia.

Ze zwolnienia nie skorzystasz jeżeli:

a) sprzedajesz:

• towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT, a więc na przykład metale szlachetne i wyroby z nich
• towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych na podstawie przepisów o podatku dochodowym do środków trwałych podlegających amortyzacji
• przez Internet takie towary jak, preparaty kosmetyczne i toaletowe, komputery, wyroby elektroniczne i optyczne, urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego
• hurtowo i detalicznie części do samochodów i motocykli

b) świadczysz usługi:

• prawnicze
• doradcze – za wyjątkiem doradztwa rolniczego
• jubilerskie.

Jeżeli Twoja działalność nie może skorzystać ze zwolnienia w VAT, to musisz się zarejestrować jako podatnik VAT czynny, uzyskać numer NIP, prowadzić ewidencję sprzedaży i zakupu, składać pliki JPK i wystawiać faktury. 

Plusy i minusy działalności nierejestrowej

Działalność nierejestrowa ma swoje plusy i minusy i w tej części je krótko podsumuję. Najczytelniej będzie jeśli je wypunktuję 😉

Plusy:

• Brak formalnych obowiązków związanych z rejestracją działalności
•  Brak obowiązku opłacania składek ZUS i składania comiesięcznych raportów na temat przychodów
• Brak obowiązku opłacania miesięcznych (kwartalnych) zaliczek na PIT
• Obowiązek prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży
• Można poprowadzić działalność „na próbę” i sprawdzić, czy jest zapotrzebowanie na nasz produkt bez większych kosztów i formalnych obowiązków

Minusy:

• Nie każdy rodzaj działalności możemy poprowadzić na próbę
• Dość niski próg przychodów, chociaż i tak został już podniesiony
• Brak ubezpieczenia ZUS – chociaż to może być też plusem 😉

Podsumowanie

Pora odpowiedzieć na tytułowe pytanie: czy działalność nierejestrowa to dobra opcja, czy bubel legislacyjny? Odpowiem jak księgowa – to zależy. 😊 

Zależy przede wszystkim od naszej sytuacji życiowej, pomysłu na biznes i efektów, jakie chcemy uzyskać. Osoba pracująca na etacie, chcąca dorobić sobie parę groszy do miesięcznego budżetu bez konieczności opłacania składek ZUS pewnie chętnie z niego skorzysta (zwłaszcza że formalizacja jest minimalna). 

Z kolei osoba, która nie posiada żadnego tytułu do ubezpieczeń, pewnie będzie wolała zarejestrować działalność i skorzystać z ulg w opłacaniu składek przysługujących nowym przedsiębiorcom. Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, jednak dobrze, że ustawodawca przewidział rozwiązanie, w którym nie zawsze działalność wykonywana we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły stanowi działalność gospodarczą, która podlega rejestracji.  

Zobacz kursy rachunkowości na każdym poziomie (także dla początkujących!) TUTAJ