Zastanawiasz się, jak wyglądałoby nabycie towarów z terenu Unii Europejskiej od strony podatkowej i rachunkowej? A może już dokonałeś takich transakcji i teraz nie jesteś pewien, czy poprawnie je rozliczyłeś?

Jeżeli chcesz zgłębić wiedzę w tym zakresie, to zapraszam Cię do artykułu poniżej, w którym Anna Małecka, wieloletni praktyk wyjaśnia, jak poprawnie ująć taki wydatek w księgach handlowych na gruncie UoR, CIT oraz VAT.

---

Zaczynamy od VAT

Czym jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów?

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów to transakcja, do zaistnienia której muszą być spełnione następujące warunki:

• nabyty towar zostanie dostarczony do Polski z innego kraju UE,
• transakcja ma miejsce pomiędzy dwoma podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą,
• podmiot dokonujący dostawy jest podatnikiem podatku VAT lub podatnikiem podatku od wartości dodanej.

Obowiązek podatkowy w przypadku WNT powstaje w momencie wystawienia faktury, nie później jednak niż do 15-tego dnia następnego miesiąca.

Podstawę opodatkowania stanowi kwota, którą zobowiązał się zapłacić nabywca, a więc najprościej mówiąc wartość faktury. Oczywiście wartość ta może zostać powiększona o dodatkowe opłaty takie, jak:

• ubezpieczenie, 
• prowizje,
• bądź koszty transportu. 

Podatnikiem w WNT jest nabywca towarów, który jest zobowiązany do naliczenia podatku VAT według stawki krajowej, właściwej dla danego towaru i odprowadzenie go do Urzędu Skarbowego. 

Jednocześnie ten podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego na zasadach ogólnych określonych w ustawie o VAT (zakup musi służyć sprzedaży opodatkowanej i posiadamy dokument, na podstawie którego możemy dokonać odliczenia). Co do zasady więc te transakcje będą neutralne podatkowo. 

A co na to ustawa o CIT?

Analiza pod kątem CIT jest mniej skomplikowana. Podstawowe pytanie, na jakie musisz odpowiedzieć, tak jak i w przypadku wydatków np. krajowych, to czy wydatek służy osiągnięciu bądź zachowaniu źródła przychodów oraz, czy nie jest enumeratywnie wymieniony w ustawie o CIT, jako wydatek niestanowiący kosztów uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 ustawy o CIT). Następnie określ, czy jest to koszt bezpośredni lub pośredni, wówczas określisz moment ujęcia tego wydatku w kosztach uzyskania przychodów.

Przypomnę, że koszty pośrednie będą ujęte w kalkulacji CIT w momencie ich ujęcia w księgach rachunkowych, natomiast koszty bezpośrednie będą potrącane w momencie uzyskania odpowiadającego im przychodu.

Jak zaksięgować WNT zgodnie z UoR?

W przypadku UoR ponownie zastanów się, czy wydatki te dotyczą podstawowej działalności operacyjnej, pozostałej działalności operacyjnej bądź działalności finansowej i wówczas ujmij je na odpowiednich kontach księgowych. 

Jeżeli chodzi o moment ujęcia wydatku w księgach, to ponownie musisz wrócić do zasady memoriału i współmierności przychodów i kosztów. 

Zasada memoriału mówi o tym, że wydatki powinny być ujęte w księgach, w okresie którego dotyczą, chyba że dokument, na podstawie którego dokonujemy zapisów, otrzymamy już po zamknięciu tego okresu, wówczas należy go ująć w okresie otrzymania. 

Wyjątek stanowi przełom roku obrotowego – do momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego wydatki dotyczące danego roku ujmujemy w tym roku, nawet jeżeli dokumenty otrzymamy w późniejszym okresie. 

Zobacz praktyczny przykład

Ponownie wróćmy do naszej spółki Alfa sp. z o.o. z przykładów w poprzednich artykułach. 

Spółka jest podatnikiem VAT czynnym, a podstawową wykonywaną przez nią działalnością jest handel sprzętem AGD i RTV. 

W dniu 10.08.2022 roku spółka otrzymała zamówienie od kontrahenta na 10 lodówek określonego typu. Spółka w tym momencie nie miała tego towaru w swojej ofercie, jednak w niedługim czasie mogła go sprowadzić z Holandii i tak też zrobiła. 

W dniu 19.08.2022 roku Spółka Alfa otrzymała fakturę na kwotę 10 000 zł za towar od firmy zarejestrowanej, jako podatnik VAT w Holandii, a sam towar dotarł do spółki 21.08.2022 roku. Jak zaksięgujesz tą transakcję i rozliczysz pod względem VAT i CIT?

Tradycyjnie zacznij od analizy transakcji pod kątem VAT. 

Transakcja odbywa się pomiędzy dwoma podmiotami gospodarczymi, sprzedawca jest zarejestrowany, jako podatnik VAT czynny w Holandii, a towar jest sprowadzany z Holandii do Polski. Bez wątpienia będzie to więc transakcja wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Obowiązek podatkowy w WNT powstaje w momencie wystawienia faktury, tak więc w dniu 19.08.2022 roku. Nabywca będzie musiał naliczyć podatek VAT we właściwej stawce krajowej. Dla lodówek będzie to 23% (10 000 zł x 23%= 2 300 zł). 

Jednocześnie, w  związku z tym, że zakupione lodówki będą służyły uzyskaniu przychodu opodatkowanego VAT, to będzie miał prawo do odliczenia podatku VAT.

A teraz CIT – wydatek może być uznany za koszt uzyskania przychodu, jeżeli służył uzyskaniu przychodu bądź zachowania źródła przychodu. 

W naszym przykładzie zakupione lodówki będą w późniejszym okresie odsprzedane, tak więc mamy bezpośredni związek wydatku z uzyskiwanym przychodem. Bez wątpienia ten wydatek będzie zakwalifikowany, jako koszt uzyskania przychodu, kluczowy będzie jednak moment potrącenia tego wydatku. 

Jak już wcześniej wspomniałam, wydatek ten jest kosztem bezpośrednim, dlatego też będzie mógł zostać potrącony dopiero w momencie osiągnięcia odpowiadającego mu przychodu. Dlatego, jeżeli Spółka Alfa sp. z o.o. sprzeda lodówki w sierpniu, to koszt ten będzie można potrącić już w  sierpniu. Jeżeli sprzedaż nastąpi we wrześniu, to koszt będzie mógł być potrącony dopiero w kalkulacji za wrzesień. 

Jak ująć tę transakcję w księgach rachunkowych? 

Zaczynamy od zasady memoriału oraz zasady współmierności przychodów i kosztów. 

Tę drugą, w tym przypadku przeanalizuj w pierwszej kolejności. 

Zasada współmierności przychodów i kosztów mówi o tym, żeby w danym okresie rozrachunkowym ująć wszystkie przychody i koszty im odpowiadające. 

W przykładzie zakup lodówek jest kosztem bezpośrednio związany z przychodami, tak więc aby zaksięgować ten wydatek w koszty, w księgach rachunkowych musi najpierw zostać zaksięgowany przychód z nim związany. 

W naszym zadaniu nie mamy informacji o sprzedaży tych lodówek, więc co teraz? 

Tutaj wrócę do zasady memoriału, która mówi o tym, że wszystkie zdarzenia muszą zostać zaksięgowane, w okresie którego dotyczą. Nawet jeżeli transakcja z naszego przykładu nie będzie w sierpniu stanowiła kosztu podatkowego, to nadal musi być ujęta w księgach. Wówczas prawidłowe będzie jej księgowanie na kontach zespołu „3” towary. 

Zapisy powinny być utworzone w dacie 21.08.2022 roku, ponieważ w tym dniu trafiły do spółki zakupione towary. 

Wartość lodówek pozostanie na tym koncie do momentu ich sprzedaży, wówczas wartość sprzedanych towarów zostanie przeksięgowana z konta” towary” na konto zespołu „7” wartość sprzedanych towarów. W dalszym ciągu są to koszty podstawowej działalności spółki. 

Dekretacja powyższych transakcji będzie wyglądała następująco:

Mam nadzieję, że ten cykl artykułów o różnych rodzajach kosztów i ich rozliczaniu pomógł Ci usystematyzować i rozszerzyć Twoją wiedzę w zakresie kosztów. 

Jeśli masz ochotę poznać księgowość pełną w praktyce na programie księgowym Comarch Optima, to zapraszamy Cię do nowego kursu w Mentoris!
Kurs księgowość pełna w praktyce na Comarch Optima znajdziesz TUTAJ.