I wracamy do naszego Cash Flow. W tym artykule zajmiemy się sporządzaniem cash flow metodą bezpośrednią i skupimy się głównie na części B i C rachunku przepływów pieniężnych, ponieważ tak jak wspominałam już na blogu, te części sporządzane są tylko metodą bezpośrednią.
Całość podsumujemy wnioskami na temat tego, do czego tak naprawdę potrzebny nam cash flow i co możemy z niego wyczytać 😊
Zapraszam do lektury artykułu, który przygotowała Ania Małecka, wieloletni Praktyk rachunkowości.
Metoda bezpośrednia rachunku przepływów pieniężnych
W odróżnieniu od metody pośredniej, w której koryguje się wynik netto jednostki, metoda bezpośrednia polega na pokazaniu faktycznych wpływów i wydatków z tytułu działalności podstawowej, inwestycyjnej i finansowej.
Dane do przygotowania rachunku przepływów pieniężnych właśnie tą metodą są pobierane bezpośrednio z kont środków pieniężnych, stąd też właśnie pochodzi nazwa tej metody.
Co do zasady wpływy prezentuje się ze znakiem plus, a wypływy ze znakiem minus.
Działalność operacyjna metodą bezpośrednią
Wzór części A rachunku przepływów pieniężnych metodą bezpośrednią wygląda następująco:
Nie wiem jak Tobie, ale mi się on kojarzy z rachunkiem zysków i strat w wariancie porównawczym. Różnica jest jednak taka, że w rachunek zysków i strat jest sporządzany memoriałowo, a rachunek przepływów pieniężnych kasowo.
Pamiętaj, że ta część rachunku przepływów pieniężnych jest przeznaczona tylko dla działalności operacyjnej i należy wyeliminować z niej wszelkie przepływy z działalności inwestycyjnej i finansowej.
Przykład – cash flow metodą bezpośrednią
W spółce “Fikus” sp.z o.o. w grudniu 20X3 r. wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1. Uzyskano utarg ze sprzedaży gotówkowej na kwotę: 115.000 zł
2. Uregulowane zostały:
- należności od odbiorców na kwotę: 60.000 zł
- odsetki z tytułu nieterminowych wpłat: 1.500 zł
3. Uzyskano zwrot VAT z urzędu skarbowego na kwotę: 12.000 zł
4. Otrzymano wpływ z tytułu prawa do znaku towarowego w wysokości: 17.000 zł
5. Pobrano z góry czynsz wynajmowanego lokalu za kolejny miesiąc: 8.000 zł
Ujęcie powyższych operacji w rachunku przepływów pieniężnych:
1. Sprzedaż (poz. 1 + poz. 2a): 115.000 zł + 60.000 zł = 175.000 zł
2. Inne wpływy z działalności operacyjnej (poz.2b + 3 + 4 + 5): 1.500 zł + 12.000 zł + 17.000 zł + 5.000 zł = 35 500 zł
Dodatkowo w spółce odnotowano następujące operacje powodujące wypływ środków:
1.Pracownikom wypłacono wynagrodzenia o wartości brutto: 10.000 zł (w tym potrącenia na ubezpieczenia: 1.500 zł, podatek PIT: 500 zł, netto: 8.000 zł).
2. Dokonano zapłaty za zakupione towary: 12.300 zł (w tym VAT: 2.300 zł) oraz opłacono odsetki z tytułu nieterminowej płatności: 150 zł.
3. Do urzędu skarbowego przelano VAT należny: 6.000 zł.
4. Uregulowano opłatę skarbową za pełnomocnictwo do urzędu gminy: 17 zł.
5. Zapłacono fakturę za energię eklektyczną: 1.230 zł (w tym VAT: 230 zł).
6. Dokonano opłaty za najem biura: 1.800 zł (zwolniona z VAT).
7. Zapłacono rachunek telefoniczny: 246 zł (w tym VAT: 46 zł).
8. Zakupiono samochód osobowy i przyjęto go na środki trwałe. Faktura zakupu opiewała na kwotę: 30.750 zł brutto, VAT: 5.750 zł, wartość netto: 25.000 zł. Zobowiązanie uregulowano przelewem.
8. Przelano do ZUS składki za poprzedni okres, w części potrącanej pracownikowi: 1.300 zł oraz w części finansowanej przez pracodawcę: 1.200 zł. Ponadto przelano do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek PIT potrącany pracownikom, w kwocie: 350 zł.
W rachunku przepływów pieniężnych jednostka ujęła powyższe operacje następująco:
1. Dostawy i usługi (poz.2(płatność faktury)+poz.5 + poz.6 + poz.7): 12.300 + 123 + 1.800 + 246 = 14.469 zł
2. Wynagrodzenia netto (poz.1): 8.000 zł.
3. Ubezpieczenia społeczne oraz inne świadczenia (poz.9 składki obciążające pracodawcę i pracownika łącznie): 1.300 + 1.200 =2.500 zł
4. Podatki i opłaty (poz.3. + poz.4 + poz.9 (podatek)): 6.000 zł + 17 zł + 350 zł = 6.367 zł
5. Inne wydatki operacyjne (poz.2 (odsetki)+poz.8): 150 zł + 30.750 zł = 30.900 zł
A tak wygląda uzupełniony rachunek przepływów pieniężnych:
Działalność inwestycyjna
Poprzez działalność inwestycyjną należy rozumieć nabywanie i zbywanie aktywów trwałych (za wyjątkiem długoterminowych rozliczeń międzyokresowych i należności długoterminowych, jeżeli dotyczą one działalności operacyjnej) oraz krótkoterminowych aktywów finansowych, a także wszystkie związane z nimi pieniężne koszty i korzyści, z wyjątkiem tych dotyczących podatku dochodowego.
Wzór rachunku przepływów pieniężnych w części dotyczącej działalności inwestycyjnej wygląda następująco:
Jak możesz zauważyć, jest on podzielony na 4 części:
1. Nabycie/zbycie WNiP oraz rzeczowych aktywów trwałych – pozycja, której nazwa mówi wszystko, pamiętaj tylko, że wykazujemy wpływy/wypływy i to w kwotach netto. I uwaga na wpłacone/ zwrócone zaliczki na poczet zakupu środków trwałych i WNiP – te będą pokazane w innych wpływach/wydatkach inwestycyjnych.
2. Nabycie/zbycie inwestycji w nieruchomości oraz WNiP – tak samo jak w poprzednim punkcie nazwa mówi wszystko, ponownie wykazujemy wpływy/wypływy w kwotach netto.
3. Wpływy z aktywów finansowych/wydatki na aktywa finansowe – w tej pozycji wykazuje się wpływy/wydatki dotyczące inwestycji zarówno krótkoterminowych jak i długoterminowych. W ramach tej pozycji są wyodrębnione wpływy/wydatki z tytułu:
- zbycia/nabycia aktywów finansowych, czyli sprzedaży i zakupu akcji, udziałów obcych jednostek lub papierów wartościowych,
- spłaty/wypłaty udzielonych pożyczek – wykazywany jest tylko spłacony kapitał, bez odsetek,
- dywidend i udziałów w zyskach,
- odsetek otrzymanych od udzielonych na okres dłuższy niż 3 m-ce pożyczek,
- innych niż wyżej wymienione, ale o podobnym charakterze.
4. Inne wpływy/wydatki inwestycyjne – ponownie taki worek, do którego trafią wszystkie przepływy z działalności inwestycyjnej, których nie możemy dopasować do żadnej z powyższych pozycji. Mogą to być na przykład wpływy z najmu nieruchomości zaliczonych do inwestycji, wpłacone zaliczki na zakup aktywów inwestycyjnych czy wpływy pieniężne z tytułu przejęcia innej jednostki.
Działalność finansowa
Poprzez działalność finansową rozumiemy pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania. Innymi słowy, do działalności finansowej możemy zaliczyć te pieniężne zdarzenia gospodarcze, które powodują zmiany w pasywach bilansu, oczywiście za wyjątkiem tych wykazanych w części dotyczących działalności operacyjnej i inwestycyjnej.
Wzór tej części rachunku przepływów pieniężnych wygląda następująco:
Ta część jest już zbudowana trochę inaczej – prezentowane są inne kategorie wpływów i wydatków. Omówimy krótko każdą z tych pozycji, zaczynamy od wpływów.
1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału – są to wpływy z tytułu podwyższenia kapitału własnego, z dopłat do kapitału wniesionego przez udziałowców jak i wpływy ze zbycia akcji własnych. Trzeba pamiętać, że są to wpływy netto, a więc wpływy pomniejszone o wydatki poniesione w celu ich osiągnięcia
2. Kredyty i pożyczki – w tej pozycji wykazujemy wszystkie wpływy z tytułu kredytów i pożyczek, zarówno przeznaczonych na cele działalności operacyjnej jak i inwestycyjnej. Tak jak powyżej są to wpływy netto, a więc pomniejszone o wydatki poniesione w celu ich osiągnięcia
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych – w tej pozycji wykazuje się ponownie wpływy netto z emisji dłużnych papierów wartościowych, jak i kapitałowych instrumentów finansowych.
4. Inne wpływy finansowe – zapewne się domyślasz, że w tej pozycji wykażemy po prostu wszystkie pozostałe wpływy finansowe, których nie możemy zakwalifikować do żadnej z powyższych pozycji. Będą to na przykład otrzymane dotacje lub wpływy od faktora z tytułu faktoringu
A teraz wydatki:
1. Nabycie udziałów (akcji) własnych – w tej pozycji wykażemy wydatki netto poniesione na wykup udziałów i akcji własnych oraz zwrot dopłat do kapitału w spółkach z o.o.
2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli – wypłaty dywidend, a także zaliczek na poczet dywidend, udziału w zyskach spółek osobowych oraz przedsiębiorstw państwowych
3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku – wypłaty z zysku, ale dla osób innych niż akcjonariusze, właściciele, wspólnicy. Mogą to być na przykład nagrody dla pracowników.
4. Spłaty kredytów i pożyczek – wydatki na spłatę części kapitałowej kredytów i pożyczek. Uwaga na kredyty i pożyczki w walutach obcych – wówczas w tej części wykażemy również związane z nimi różnice kursowe.
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych – wydatki na wykup wyemitowanych przez jednostkę obligacji, innych dłużnych papierów wartościowych oraz kapitałowych instrumentów finansowych (bez odsetek).
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych – ponownie worek, do którego powinniśmy zakwalifikować wszystkie wydatki na działalność finansową, których nie możemy zakwalifikować do części 1-5. Mogą to być na przykład wydatki na wykup weksli.
7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego – spłaty rat kapitału przedmiotu leasingu finansowego, bez odsetek i prowizji
8. Odsetki – wszelkie wydatki z tytułu odsetek, a także traktowanych na równi z nimi prowizji i opłat dodatkowych z tytułów kredytów, pożyczek, dłużnych papierów wartościowych i zobowiązań z tytułu leasingu
9. Inne wydatki finansowe – i kolejny worek, gdzie możemy ująć wydatki finansowe, których nie udało nam się zakwalifikować do żadnej z powyższych grup. Przykładem takich wydatków może być na przykład spłata zobowiązań wywołanych udzieleniem gwarancji.
Wynik rachunku przepływów pieniężnych
Sumując przepływy z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej ze stanem środków pieniężnych na początek okresu, powinniśmy otrzymać stan środków pieniężnych na koniec okresu, zgodny z pozycją B.III.1.c aktywów bilansu.
Jeżeli tak nie jest, to najpewniej gdzieś jest błąd i musimy przeanalizować poprawność wykazanych kwot raz jeszcze 😉
Czego możemy się dowiedzieć z rachunku przepływów pieniężnych?
W rachunku przepływów pieniężnych widzimy przepływy z trzech rodzajów działalności każdej jednostki – operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.
Idealną, ale mało realną sytuacją jest sytuacja, w której wszystkie 3 obszary wykazują dodatnie przepływy – świadczy to bardzo wysokiej płynności finansowej i planowaniu nowych inwestycji.
Możesz się też spotkać z sytuacją, gdzie przepływy z działalności operacyjnej będą dodatnie, a z działalności inwestycyjnej i finansowej ujemne. Świadczy to o wysokiej rentowności jednostki, która przeznacza zyski na spłatę zobowiązań i rozwój.
Z kolei wariant, w którym przepływy z działalności operacyjnej i inwestycyjnej są ujemne, a z działalności finansowej dodatnie świadczy o tym, że mamy do czynienia ze stosunkowo nową jednostką – źródłem jej finansowania są kredyty i kapitał własny.
I jeszcze jeden wariant, który z kolei świadczy o poważnych kłopotach finansowych jednostki. W takim przypadku przepływy z działalności operacyjnej i finansowej są ujemne, a przepływy z działalności inwestycyjnej dodatnie. Jest to spowodowane najczęściej wyprzedawaniem majątku spółki, aby pokryć niedobory gotówki.
Podsumowanie
Rachunek przepływów pieniężnych to być może mało popularne w małych i średnich podmiotach zestawienie, z którego możesz wywnioskować naprawdę dużo, jeżeli chodzi o sytuację jednostki, nawet jeżeli w bilansie i rachunku zysków i strat jeszcze nie widać problemów.
Przez księgowych raczej nie jest on lubiany, ponieważ jego przygotowanie niejednokrotnie przysparza sporo problemów – pamiętaj, że księgi są prowadzone memoriałowo, a tutaj chodzi nam o wpływy i wydatki.
Niemniej warto go sporządzić raz w roku, żeby móc przeanalizować przepływy i ocenić kondycję jednostki. No i oczywiście poćwiczyć, żeby nie wyjść z wprawy 😉
