Często wśród księgowych, czy to początkujących, czy bardziej zaawansowanych pojawia się pytanie jak zaewidencjonować rozliczenie rozrachunków wyrażonych w walucie obcej w księgach rachunkowych. Ostatnio takie pojawiło się również u wśród naszych kursantów. Spieszymy więc z wyjaśnieniem.
Zapraszam Cię do wpisu przygotowanego przez Anię Małecką, wieloletniego praktyka rachunkowości.
Zacznijmy od przykładu…
Wyobraź sobie taką sytuację:
Alfa sp. z o.o. dokonała kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań wyrażonych w euro ze spółką Beta sp. z o.o.
Należność z dnia 20.03.2024 roku na kwotę 1000 eur (kurs NBP z 19.03.2024 = 4,3201, wartość w PLN 4320,10), zobowiązanie na kwotę 1200 euro z dnia 25.03.2024 roku (kurs NBP z 22.03.2024 roku 4,3186, wartość w PLN 5182,32 zł), kompensata w dniu 20.04.2024 roku.
Jaki kurs należy przyjąć do rozliczeń rozrachunków w księgach i jak będą wyglądać księgowania?
Co mówi Ustawa o Rachunkowości?
Podstawową ustawą regulującą zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych jest ustawa o rachunkowości i to do niej musimy zajrzeć w pierwszej kolejności.
Co prawda nie ma tam wprost informacji, jaki kurs należy zastosować do ujęcia w księgach kompensaty, ale w art. 30 ust. 2 odnajdziemy ogólne zasady przeliczania wartości wyrażonych w walutach obcych na PLN w celach bilansowych.
Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia, odpowiednio po kursie:
- faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności, lub zobowiązań,
- średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji.
W przypadku kompensaty nie mamy do czynienia z przepływem pieniądza, w związku z czym nie występuje wymiana waluty na inną i właściwym kursem do zastosowania w takim przypadku będzie ten z punktu 2, czyli kurs średni dla danej waluty ogłoszony przez NBP z dnia poprzedzającego dzień dokonania kompensaty.
Jak się to ma do naszego przykładu?
Zgodnie z tym, co ustaliliśmy, do przeliczenia kompensaty należy przyjąć kurs z dnia poprzedzającego dzień dokonania kompensaty, czyli w tym przypadku kurs euro z dnia 19.04.2024 roku -> 4,3316 zł. Wartość kompensaty w PLN będzie wynosić 4331,60 zł.
Księgowania będą wyglądać następująco:
Jak możesz zauważyć i po stronie należności, i po stronie zobowiązań, powstaną różnice kursowe. W przypadku należności jest prosto, ponieważ cała wartość należności w walucie została skompensowana. Wartość różnic kursowych to różnica pomiędzy wartością należności w PLN i wartością kompensaty w PLN, czyli 4331,60 zł – 4320,10 zł = 11,50 zł.
Kurs w momencie otrzymania zapłaty, czyli w tym przypadku kompensaty, był wyższy niż w momencie wyceny należności, a więc powstaną dodatnie różnice kursowe zaliczane do przychodów finansowych.
Po stronie zobowiązań jest trochę trudniej, ponieważ zobowiązanie zostało skompensowane częściowo – tylko 1000 euro z 1200 euro. W celu obliczenia różnic kursowych musimy ustalić różnicę w kursach walut i przemnożyć ją przez kwotę kompensaty.
Kurs zastosowany do przeliczenia zobowiązania to 4,3186 zł minus kurs zastosowany do przeliczenia kompensaty 4,3316, daje nam wartość 0,013 i ją mnożymy przez wartość kompensaty -> 0,013 x 1000 euro = 13,00 zł.
Kurs właściwy do przeliczenia kompensaty jest wyższy od kursu zastosowanego do przeliczenia zobowiązania, a więc jakbyśmy płacili, to zapłacilibyśmy więcej niż wartość zobowiązania. Powstają ujemne różnice kursowe zaliczane do kosztów finansowych.
Zaksięgujmy jeszcze te różnice kursowe:
I to już wszystko, na co należy zwrócić uwagę, jeżeli chodzi o kompensaty należności i zobowiązań w walutach obcych 🙂
