Już jakiś czas temu został opublikowany projekt ustawy zmieniający ustawę o rachunkowości, którego celem jest dostosowanie ustawy o rachunkowości do unijnych przepisów. 

I dzisiaj będzie o tym co się zmieni, bo wbrew pozorom zmieni się całkiem sporo i nie chodzi już tylko o limit do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Zapraszam Cię do artykułu przygotowanego przez wieloletniego praktyka rachunkowości, Annę Małecką.

O co chodzi?

Polska, jako członek UE,  musi dostosować krajowe  przepisy do dwóch dyrektyw, które wymagają implementacji. Są to: 

• dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2023/2775 z dnia 17 października 2023 r. w odniesieniu do dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstwa dla mikro, małych, średnich i dużych jednostek lub grup,
• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Zmiany podyktowane pierwszą dyrektywą są związane z wysoką inflacją w Europie w latach 2021 i 2022 roku. Mają one na celu zapobiegnięcie sytuacji, w której mikro, małe i średnie jednostki podlegałyby nadmiernym obciążeniom tylko ze względu na wzrost cen, a nie ze względu na ich rozwój. 

Zmiany dla jednostek mikro i małych

W związku z powyższym zaproponowano zwiększenie progów finansowych klasyfikujących podmioty jako jednostki mikro, małe i średnie o 25%, tak aby te jednostki nadal mogły korzystać z uproszczeń przewidzianych ustawą. 

Dodatkowo definicje jednostek mikro, małej, średniej i dużej trafią do słowniczka ustawy o rachunkowości, dzięki czemu te pojęcia powinny być bardziej czytelne, a jednocześnie zmieni się koncepcja całej definicji. Określenia te będzie można stosować wyłącznie wobec jednostek, które spełniają kryteria progowe przychodów ze sprzedaży towarów i produktów, sumy aktywów bilansu i średniorocznego zatrudnienia. 

Jak te kryteria progowe wyglądają w tym momencie?

I tutaj zaznaczamy, że jednostka musi spełniać 2 z 3 kryteriów, aby zostać uznana za jednostkę danego typu. Jednostka duża i średnia przekracza co najmniej 2 z 3 wartości przewidzianych dla jednostek małych. 

Po zmianach te kryteria progowe będą wyglądały następująco:

Dodatkowo można wyróżnić jednostkę dużą, która przekroczyła 2 z 3 wartości przewidzianych dla jednostek średnich. 

Zmiana definicji jednostki mikro

Obecnie, zgodnie z ustawą o rachunkowości, za jednostki mikro można uznać także osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, które prowadzą księgi rachunkowe obligatoryjnie albo fakultatywnie. 

Po zmianach takie jednostki będą mogły korzystać z uproszczeń, jeżeli spełnią powyższe kryteria progowe. 

Jedynie związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, społeczno-zawodowe organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej, które w obecnym stanie prawnym są klasyfikowane jako jednostki mikro, zachowają prawo do przewidzianych dla nich uproszczeń. 

Corporate Sustainability Reporting Directive

Zmiany wprowadzane na podstawie drugiej dyrektywy mają ścisły związek z podniesieniem progów klasyfikacji jednostek jako mikro, małych, średnich lub dużych. Przy okazji zostaną wprowadzone inne zmiany mające na celu uproszczenie i ujednolicenie przepisów. 

Ale może zaczniemy od początku. CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) to dyrektywa nakładająca na największe przedsiębiorstwa obowiązek raportowania pozafinansowych aspektów prowadzonego biznesu. 

Celem dyrektywy jest wspieranie zrównoważonego rozwoju w obszarze wpływu na środowisko, współżycia społecznego oraz ładu korporacyjnego. W obecnym stanie prawnym zobowiązane do raportowania są firmy, które zatrudniają ponad 500 osób i są jednostkami zainteresowania publicznego, ale zakres tych podmiotów będzie się rozszerzał. 

Po 31.12.2024 roku zobowiązane do raportowania będą jednostki duże i jednostki dominujące dużej grupy (już niekoniecznie jednostki zainteresowania publicznego) i Bank Gospodarstwa Krajowego. Po 31.12.2025 roku obowiązek raportowania CSRD obejmie jednostki średnie oraz jednostki małe będące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych EOG, małe i niezłożone instytucje kredytowe oraz wewnętrzne zakłady ubezpieczeń i wewnętrzne zakłady reasekuracji. 

Planowane zmiany dotyczą zwolnień z obowiązku raportowania, możliwości uproszczonego raportowania dla niektórych jednostek, ujednolicenie standardów raportowania, poszerzenia zakresu raportowanych informacji, uregulowania formy oraz miejsca raportowania, wprowadzenie weryfikacji sprawozdawczości oraz digitalizacji sprawozdań. 

Pozostałe zmiany

Nie są to wszystkie planowane zmiany. Oprócz zmian wymaganych implementacją dyrektyw projekt nowelizacji ustawy o rachunkowości zakłada:

1. podwyższenie progu przychodów netto zobowiązującego do prowadzenia ksiąg rachunkowych z 2 000 000 euro na 2 500 000 euro. Dodatkowo z definicji przychodów netto zostaną usunięte przychody z operacji finansowych, w związku z tym limit ten będzie obejmował tylko przychody ze sprzedaży towarów i produktów,
2. w związku ze zmianą definicji jednostek mikro i małych, projekt zakłada, że jednostki spełniające te kryteria, po zmianach będą mogły klasyfikować umowy leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych, odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego, nie stosować przepisów rozporządzenia w sprawie instrumentów finansowych, stosować uproszczony sposób obliczania kosztu wytworzenia produktu,
3. ujednolicenie pojęcia przychodów netto ze sprzedaży – taka sama definicja przychodów będzie stosowana przy ustalaniu obowiązku prowadzenia ksiąg handlowych, w kryteriach korzystania z uproszczeń ewidencyjnych i sprawozdawczych oraz w kryteriach progów do badania SF,
4. w związku ze zmianą definicji przychodów netto, zmieni się także sposób ustalania wyniku działalności operacyjnej – przychody ze sprzedaży materiałów będą prezentowane jako przychody z pozostałej działalności operacyjnej, a nie jako przychody z podstawowej działalności operacyjnej i taka sama zasada będzie miała zastosowanie do wartości sprzedanych materiałów,
5. wskazanie wprost, jakie jednostki mają obowiązek sporządzenia zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych – jednostki mikro i małe będą wyłączone z tego obowiązku.

Podsumowanie

Wydaje się, że największa część zmian ma związek ze zmianą definicji jednostek mikro, małych, średnich i dużych. Nie można jednak zapomnieć o zmianie limitu przychodów netto, po którego przekroczeniu jednostka musi założyć księgi handlowe, a nowy limit ma obowiązywać już od 01.01.2025 roku.

Zmiany związane z CSRD, przynajmniej dla nas, wydają się odległe, ponieważ rzadko mamy do czynienia z tak dużymi jednostkami. 

Interesuje Cię księgowość spółek? Koniecznie zacznij do kursu podstaw rachunkowości pełnej.