Marzy Ci się praca w biurze rachunkowym, ale nie wiesz, od czego zacząć naukę. A może jesteś przedsiębiorcą, który ma zamiar sam prowadzić swoją firmę, ale chcesz zrozumieć księgowość i dowiedzieć się, od czego w ogóle zacząć?
Możliwe też, że szukasz pracy w szkole i zastanawiasz się, czy księgowość pełna ma tam zastosowanie. Jeśli i Ty głowisz się nad tym, jaki typ księgowości będzie najlepszy dla Ciebie, w tym tekście postaram się pomóc Ci wybrać.
Dlaczego tak trudno wybrać rodzaj księgowości?
Wcale nie dziwią mnie te pytania ze wstępu, bo jako wykładowca profesjonalnych kursów rachunkowości Mentoris, bardzo często je słyszę. Nie ma się co im dziwić, gdyż typów księgowości w Polsce mamy kilka, zatem zrozumiałe jest, że osoby początkujące zastanawiają się nad tym. Ba! Nawet osoby pracujące już w księgowości z tego powodu potrafią dostać księgowego zawrotu głowy.
W tym ostatnim wypadku najczęściej dotyczy to osób, które mają zamiar zmienić stanowisko i nie są pewne, czy wiedza księgowa, którą już posiadają, będzie adekwatna na danym stanowisku. Bywa to kłopotliwe zwłaszcza wtedy, gdy planujesz przejść np. ze spółki do pracy w jednostce budżetowej.
Mówiąc zatem ogólnie o rodzajach księgowości w Polsce, możemy wyróżnić dwa główne typy:
- księgowość uproszczona,
- księgowość pełna.
Wydaje się to niewiele, patrząc na powyższe rozterki, jednak, jak za chwilę się przekonasz, te dwa typy nie zamykają stawki.
Co to jest księgowość uproszczona?
Biorąc pod uwagę samą nazwę, wydawałoby się, że jest to księgowość prostsza. I o ile rzeczywiście jest mniej zawiła, niż księgowość pełna, to wcale nie nazwałabym jej bardzo prostą księgowością. Na czym więc polega ta metoda prowadzenia księgowości?
W tym typie ujmujesz z perspektywy podatków zdarzenia, które miały miejsce w firmie. Zajmujesz się więc:
- podatkiem dochodowym od osób fizycznych,
- podatkiem VAT, jeżeli jesteś podatnikiem VAT.
Nikogo nie muszę tu przekonywać, że podatki w Polsce nie są proste. Generalnie nasze przepisy podatkowe są jednymi z najtrudniejszych w Europie! Wszystko przez to, że aby dobrze je rozliczyć, trzeba poznać dokładnie ustawy i rozporządzenia, które w sytuacji księgowości uproszczonej mają zastosowanie.
Kogo dotyczy księgowość uproszczona?
Ten rodzaj księgowości dotyczy przede wszystkim:
- jednoosobowych działalności gospodarczych,
- spółek cywilnych,
- spółek partnerskich,
- spółek jawnych, o ile udziałowcami spółki jawnej nie są osoby prawne, czyli np. nie jest inna spółka z o.o. W takich przypadkach, można rozliczać operacje z perspektywy przepisów, tylko na gruncie podatku, czyli płacisz podatek dochodowy i ewentualnie zobowiązanie z tytułu podatku VAT (jeżeli już musisz się zarejestrować do VAT-u).
Dalszy podział księgowości uproszczonej
Tu możesz wybrać ryczałt, czyli opodatkować tylko przychody (innymi słowy faktury sprzedażowe). Kiedy w firmie masz koszty i to znaczne, to w takiej sytuacji możesz rozliczać podatek na podstawie dochodu. Oznacza to ni mniej, ni więcej, jak prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Sposoby rozliczania podatków w księgowości uproszczonej
- Skala podatkowa
Było o niej dość głośno, szczególnie na początku bieżącego roku. Wtedy została zwiększona kwota wolna od podatku. W tym momencie dochód do 30 tysięcy złotych jest wolny od podatku dochodowego. Powyżej tej kwoty stawka wynosi 12% i obowiązuje aż do dochodu 120 tysięcy złotych. Natomiast po przekroczeniu 120 tysięcy jest to już 32%.
Łatwiej zrozumiesz to na przykładzie:
Gdyby w roku kalendarzowym Twoje dochody kształtowały się na poziomie 100 tysięcy złotych, to pierwsze 30 tysięcy, byłoby wolne od podatku, za to od kolejnych 70 tysięcy zapłaciłbyś podatek w wysokości 12%. Powyżej tej kwoty, gdyby Twój dochód wynosił np. 180 tysięcy zł na rok, zapłaciłbyś od tej nadwyżki 32% stawkę podatku.
- Podatek liniowy
Tu nie ma żadnej kwoty wolnej, za to płacisz podatek w wysokości 19% niezależnie od swoich dochodów. W tej sytuacji warto zawsze sobie przeliczyć, bazując na wynikach, które już masz albo na prognozach, która z tych form będzie dla Ciebie korzystniejsza.
Bez względu na to, czy zdecydujesz się na podatek liniowy, czy na skalę podatkową, jesteś zobowiązany, aby prowadzić podatkowe księgi przychodów i rozchodów.
Zostawiam Ci tu załącznik, który omawia dokładnie przepisy, jakie obowiązują w sytuacji, kiedy prowadzi się podatkową księgę przychodów i rozchodów. Wtedy mamy do czynienia z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tu też w niektórych przypadkach ma zastosowanie ordynacja podatkowa.
Wspomniany załącznik możesz pobrać TUTAJ.
- Ryczałt
Kiedy zdecydujesz się płacić podatek w oparciu o przychody, to wtedy ma zastosowanie ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Tyle na temat księgowości uproszczonej. Nie jest tak łatwo, jakby się mogło wydawać, prawda? Mimo zawiłości właśnie ten rodzaj księgowości musisz w pełni opanować, jeśli sam zamierzasz rozliczać swoją jednoosobową działalność, bądź ubiegasz się o pracę, np. w biurze rachunkowym, który takie podmioty jak jednoosobowe działalności, spółki cywilne, spółki partnerskie rozlicza. I tego nie przeskoczysz.
Czym jest księgowość pełna?
W tym przypadku, jak i w poprzednim będzie trochę wyjaśniania, bo wbrew pozorom to nie jest po prostu księgowość pełna i tyle. Wyróżniamy bowiem tu różne podmioty, są też dodatkowe warianty tej księgowości. Jeśli chodzi natomiast o księgowość pełną, to jak sama nazwa wskazuje, jest ona pełniejsza. Co to oznacza? W uproszczeniu mówiąc, faktury przychodowe i kosztowe ujmujesz w księgach z perspektywy ustawy o rachunkowości, przepisów o podatku dochodowym i przepisów o podatku VAT, jeżeli oczywiście jesteś podatnikiem VAT.
Brzmi niezbyt skomplikowanie, skoro mamy tylko jedną, dodatkową ustawę, którą musimy brać pod uwagę, kiedy sobie księgujemy wszystkie nasze faktury. Trochę tak jest, ale za chwilę się przekonasz, że nie do końca…
Kogo dotyczy księgowość pełna?
Spółki
Ten rodzaj księgowości ma zastosowanie do:
- spółek osobowych,
- spółek kapitałowych, w tym spółki z o.o., spółki akcyjne, proste spółki akcyjne, ale też spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne.
W ich przypadku rzeczywiście można brać pod uwagę przepisy ustawy o rachunkowości, podatku dochodowego i podatku VAT. Na tym się nie kończy, bo gdybyś prześledził ustawę o rachunkowości, to zobaczysz, że księgowość pełna ma też zastosowanie do jednostek budżetowych.
Mimo że i w przypadku spółek, jak i jednostek budżetowych, mówimy o księgowości pełnej, to niestety nie oznacza ona w obu przypadkach tego samego. Wszystko przez to, że jednostki budżetowe, chociaż są podmiotami księgowości pełnej, czyli podlegają pod przepisy ustawy o rachunkowości, podlegają też pod inne przepisy (ustawę o finansach publicznych, ale także inne przepisy, w tym np. rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej). Zaraz Ci to wyjaśnię.
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe pomimo tego, że stosują przepisy ustawy o rachunkowości, stosują także inne zasady. Między innymi jest tam bardzo specyficzna klasyfikacja budżetowa, czy sprawozdawczość budżetowa, którą trzeba dodatkowo poznać. Zatem nie wystarczy znać standardowych przepisów o księgowości pełnej, ale jeszcze należy wiedzieć o wszystkich, specyficznych regulacjach, którymi rządzi się księgowość jednostki budżetowej.
Jeśli więc zastanawiasz się nad przejściem np. ze spółki z o.o., do jednostki budżetowej, lub na odwrót, musisz mieć na uwadze, że te przepisy się różnią. W związku z tym dobrze jest się tutaj doszkolić.
Stowarzyszenia i fundacje
W przypadku stowarzyszeń sytuacja ma się podobnie, jak powyżej. Mimo że ciągle mówimy o księgowości pełnej, to jednak fundacje i stowarzyszenia, podobnie, jak jednostki budżetowe, rządzą się własnymi prawami. O co dokładnie chodzi?
Już tłumaczę. O ile jednostki budżetowe podlegają pod ustawę o finansach publicznych i mają pewną specyfikację dotyczącą zwłaszcza prezentowania danych finansowych, to stowarzyszenia i fundacje mają już tu prawo wyboru, czy stosują księgowość pełną, czy uproszczoną. Może poczułeś ulgę na wieść o tym. Niestety muszę Cię zmartwić – księgowość uproszczona stowarzyszenia to nie to samo, co ta “zwykła”, związana np. z JDG.
O co dokładnie chodzi? Zanim Ci to wyjaśnię, musisz wiedzieć, że stowarzyszenia i fundacje mogą prowadzić:
- działalność statutową,
- działalność statutową i np. gospodarczą.
W sytuacji, kiedy nie prowadzą działalności gospodarczej, tylko statutową (przy spełnieniu również innych warunków), mogą prowadzić tylko ewidencję przychodów i kosztów. Ale przepisy te mają zastosowanie jedynie w księgowości niewielkich fundacji, czy stowarzyszeń. Wtedy opiera się ona o uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, czyli o ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ale także o rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
Widzisz, więc, niby nazwy te same, ale znów mamy dodatkowe przepisy, które powodują, że stowarzyszenie prowadzi tę księgowość inaczej. Oczywiście może ono podlegać też pod księgowość pełną w sytuacji, kiedy prowadzi działalność gospodarczą. Tu ma zastosowanie ustawa o rachunkowości plus ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Stąd, jeśli marzy Ci się praca w fundacji lub stowarzyszeniu, nie obędzie się bez dodatkowej nauki.
Dla kogo jeszcze księgowość pełna?
Mówiąc o księgowości pełnej, nie można zapomnieć o tym, że mogą stosować ją też jednoosobowe działalności, spółki cywilne, spółki partnerskie czy spółki jawne, których udziałowcem nie jest osoba prawna, jeśli tylko tak zdecydują.
Za to już obowiązkowo muszą przejść na księgowość pełną z uproszczonej, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 mln euro (przelicza się to po kursie NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego).
Po przeczytaniu tego wszystkiego możesz mieć niezły zawrót głowy, bo naprawdę jest tego sporo. Niby tylko dwa rodzaje księgowości, ale o ilu innych rzeczach jeszcze trzeba pamiętać! Przede wszystkim, aby uniknąć błędów, zawsze miej na uwadze dokładne sprawdzenie przepisów, jakie mają zastosowanie do danego podmiotu gospodarczego.
Mimo wszystko mam nadzieję, że temat stał się dla Ciebie, choć odrobinę mniej skomplikowany. Zastanawiam się, na ile teraz wiesz, którą księgowość byś wybrał, gdybyś miał rozliczać swoją własną działalność, spółkę, bądź idąc do pracy w danym podmiocie. Bardzo chętnie przeczytam o tym w komentarzu.
Zapraszam Cię też do mojego podcastu, gdzie możesz posłuchać o tym, o czym dziś czytałeś i znleźć wiele innych ciekawych tematów.
Jeśli dobrnąłeś do końca i chcesz rozwijać się w księgowości, to zapraszam Cię do nauki z Mentoris!
W ramach kursów, które przygotowuję, już od 2013 roku i z których skorzystało już około 13 tysięcy osób, możesz wybrać poziom lub konkretne zagadnienie, jakie Cię interesuje.
Pamiętaj, kurs to nie wydatek, tylko inwestycja w rozwój Twojej kariery zawodowej, a nauka księgowości może być naprawdę przyjemna.
